Dzisiaj (17 grudnia) Rada Miasta Tychy uchwaliła budżet na 2021 r. i Wieloletnią Prognozę Finansową na lata 2021-2031. Dochody gminy w przyszłym roku mają sięgnąć 997 mln zł, wydatki – 1117 mln zł. Inwestycje stanowić będą 26 proc. wydatków. Dlatego prezydent Tychów przyszłoroczny budżet określił jako bardzo dobry, zważywszy na trudną sytuację spowodowaną koronawirusem. Niebezpiecznie dla kondycji finansów maleje różnica między dochodami i wydatkami bieżącymi miasta – w przyszłym roku prognozuje się, że wyniesie tylko 15 mln zł, gdy np. w 2017 r. sięgała prawie 100 mln zł.
Na trudną sytuację finansową gminy, jak można było usłyszeć, wpłynął nie tylko COVID-19. Na przykład podwyższenie płacy minimalnej do 2800 zł brutto, podwyżki dla nauczycieli (nierekompensowane w pełni przez subwencję oświatową) przełożyły się na mniejsze możliwości inwestycyjne. Zaplanowanie na przyszły rok i lata następne dużych inwestycji możliwe było w znacznej mierze, dzięki pieniądzom pochodzącym z zewnętrznych źródeł.
Prezydent Andrzej Dziuba wspomniał o przyznanych miastu przez rząd 25 mln zł i 15 mln zł. Tychy uczestniczą w konkursie, starając się o trzeci zastrzyk finansowy rządu. Pieniądze z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych pochodzących z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19 przeznaczono na dofinansowanie w latach 2020-2021 realizacji czterech zadań inwestycyjnych: budowy stadionu lekkoatletycznego, budowy ul. Morelowej, rozbudowy ul. Dzwonkowej i Inteligentnego Systemu Zarządzania i Sterowania Ruchem (ITS).
Dochody w 2021 r. mają wynieść 997 mln zł. Oznacza to wzrost w stosunku do 2017 r. o 264 mln zł.
– Dynamika wzrostu dochodów własnych w ostatnich latach jest dużo niższa niż dynamika dochodów ogółem – mówi Urszula Dryka, skarbnik miasta Tychy. – W roku bieżącym i przyszłym widać wyraźnie spadek dochodów własnych w ujęciu rok do roku. W efekcie na przestrzeni 5 lat udział dochodów własnych w dochodach ogółem zmniejszył się z 56 proc. do 47 proc. To obrazuje wyraźnie, że z roku na rok dochody jednostek samorządu terytorialnego są coraz bardziej uzależnione od transferów dotacyjnych i subwencyjnych.
Spadek dochodów własnych miasta w latach 2020 i 2021 wynika, jak słyszymy, przede wszystkim z niższych wpływów z udziału miasta w podatkach dochodowych od osób fizycznych (PIT) i prawnych (CIT).
Dochody z podatków i opłat na 2021 r. zaplanowano na poziomie 198 mln zł. To wzrost o prawie 6 proc., co jest głównie efektem podwyższenia stawki opłaty z 15 zł na 26 zł za gospodarowanie odpadami komunalnymi zbieranymi w sposób selektywny dla nieruchomości zamieszkałych. Z kolei stawki podatku od nieruchomości pozostały na niezmienionym poziomie.
Wydatki w 2021 r. mają sięgnąć 1117 mln zł z czego wydatki bieżące pochłoną 826 mln zł (tj. 74 proc. budżetu), a na inwestycje planuje się wydać 291 mln zł (26 proc. budżetu). To dobry wynik. Budżet uważa się za rozwojowy jeśli inwestycje stanowią co najmniej 10 proc. wydatków.
Z 291 mln zł przeznaczonych w przyszłym roku na inwestycje – 274 mln zł pójdzie na przedsięwzięcia ujęte w Wieloletniej Prognozie Finansowej. Na pozostałe wydatki majątkowe (czyli te o charakterze rocznym), wyasygnowano kwotę 17 mln zł. W ramach tych środków zaplanowano m.in.: rozbudowę ul. Obywatelskiej od ul. Mikołowskiej do ul. Browarowej – 3 mln zł, rozbudowę ul. Jaroszowickiej na odcinku od ul. Wspólnej (do rozwidlenia w rejonie posesji nr 192) – 3 mln zł, przebudowę ul. Einsteina na odcinku od ul. Elfów do ul. Grota Roweckiego – 1 mln zł, opracowanie projektów 8 nowych dróg – 1 mln zł, realizację 25 zadań inwestycyjnych w ramach „Budżetu Obywatelskiego” – 3 mln zł, wykupy gruntów i zakupy inwestycyjne jednostek budżetowych – 4 mln zł.
W najbliższych latach największą inwestycją drogową będzie m.in.: Inteligentny System Zarządzania i Sterowania Ruchem – 121 mln zł. Zadanie to rozpoczęto w 2019 r., główne roboty zaplanowano na rok 2021. Całkowity koszt planowany jest na ponad 124 mln zł, z czego 85 mln zł pochodzić będzie ze środków unijnych tj. z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, a kolejne prawie 13 mln zł ze środków Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych. System ma znacząco usprawnić komunikację w mieście, poprawić bezpieczeństwo, a także stworzyć możliwość bezpośredniego sterowania ruchem. Będzie działał w oparciu o ogromną ilość danych pozyskiwanych z czujników i urządzeń zainstalowanych w rejonie skrzyżowań z sygnalizacją świetlną, głównych ciągów komunikacyjnych, miejsc parkingowych, a także w autobusach komunikacji miejskiej.
Inne planowane inwestycje to m.in.: budowa połączenia drogowego ul. Goździków z ul. Oświęcimską – zadanie planowane do realizacji w latach 2021-2022. Łączne środki zabezpieczone w tych latach to ponad 15 mln zł plus wartość odszkodowań za przejęte grunty wynosząca 5 mln zł. Zakres zadania obejmuje budowę drogi o długości ok. 1,2 km, chodników, ścieżek rowerowych, zjazdów, zatok autobusowych, kanalizacji deszczowej i oświetlenia; budowa ulic Piaskowej i Palmowej (realizację zaplanowano na lata 2022-2023 – łączny koszt to 16 mln zł, w przyszłym roku zaplanowano uregulowanie spraw terenowo-prawnych ul. Piaskowej – na ten cel przeznaczono 100 tys. zł); budowa połączenia ul. Szojdy i ul. Towarowej w rejonie Centrum Handlowego – realizacja tego zadania nastąpi w latach 2021-2022. Łączny koszt (razem z odszkodowaniami za nieruchomości przejęte pod budowę drogi) wynosi 9 mln zł; termomodernizacje szkół podstawowych SP nr 5, 7, 11 i 17 (realizacja zadań – planowana na 2021r. – pochłonie 16 mln zł, z czego 8 mln zł pochodzić będzie z dofinansowania pozyskanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego).
Planuje się też przeprowadzić m.in. termomodernizację i rozbudowę Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 3 przy ul. Cmentarnej (realizacja powinna nastąpić w latach 2021-2022; łączny koszt zadania wynosi 7,5 mln zł; część prac sfinansowana zostanie ze środków pochodzących z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych), rozbudowę Ośrodka Rehabilitacyjno-Edukacyjno-Wychowawczego(OREW) przy al. Niepodległości (realizacja planowana jest w latach 2021-2022; łączny koszt zadania finansowanego w całości ze środków własnych miasta wynosi 7 mln zł).
Łączna wartość remontów zaplanowanych w budżecie 2021 r. wynosi 20 mln zł i obejmuje głównie: remonty dróg – 10 mln zł, remonty placówek oświatowych – 3 mln zł, remonty komunalnych zasobów mieszkaniowych realizowane przez MZBM – 2 mln zł. Pula środków na remonty zostanie uzupełniona w trakcie roku po rozstrzygnięciu przetargów i zwolnieniu części środków na innych zadaniach.
O pogarszającej się sytuacji finansowej gminy świadczy zauważalny spadek nadwyżki operacyjnej, czyli coraz mniejsza różnica między dochodami i wydatkami bieżącymi. Owe dochody i wydatki stanowią dwa ostrza swoistych nożyc finansowych. Im bardziej nożyce te są rozwarte, tym lepiej dla budżetu gminy. Niestety, na przestrzeni ostatnich lat zauważalny jest proces przeciwny – ostrza coraz bardziej się zbliżają, głównie dlatego, że epidemia COVID-19 oraz zmiany w prawie spowodowały spadek dochodów bieżących miasta, a inflacja i wzrost pensji minimalnej znacznie zwiększyły wydatki bieżące.
– W roku 2017 nadwyżka operacyjna wyniosła 97 mln zł, a planowana na rok 2021 – zaledwie 15 mln zł – mówił prezydent Tychów. – Jest to skutek większej dynamiki wzrostu wydatków nad dochodami, co wynika przede wszystkim z ograniczenia dochodów własnych z tytułu PIT i CIT. To zjawisko o tyle niepokojące, że to właśnie poziom nadwyżki operacyjnej stanowi o potencjale inwestycyjnym samorządu oraz o możliwości regulowania przez samorząd zobowiązań dłużnych wynikających z zaciągniętych pożyczek i kredytów.
Największy udział w wydatkach bieżących stanowią środki przeznaczone na oświatę i wychowanie. W przyszłym roku na zadania własne oświaty (bez remontów i projektów unijnych) gmina przeznaczy 303 mln zł (12 mln zł więcej niż w roku bieżącym). Subwencja oświatowa i dotacje z budżetu państwa nie pokrywają tu nawet kosztów osobowych (np. w 2017 r. koszty osobowe przewyższały środki z budżetu państwa o 13 mln zł, a w 2021 r. różnica ta wyniesie już 34 mln zł).
Uchwała w sprawie Wieloletniej Prognozy Finansowej miasta Tychy na lata 2021-2031 została przyjęta przez radnych jednogłośnie. Projekt budżetu miasta Tychy na 2021 r. został przyjęty przy dwóch głosach wstrzymujących. Nie było głosów przeciw.
– Dziękuję radnym wszystkich opcji politycznych za to, że w sprawach ważnych dla miasta i mieszkańców Tychów potrafią mówić jednym głosem – powiedział po głosowaniu prezydent Dziuba. – Każdy ma prawo mieć własne poglądy, w naszym mieście jest miejsce dla wszystkich, ale w sprawach zasadniczych potrafimy się zjednoczyć – za to bardzo dziękuję.
(pp)
