Metoda dezynfekcji promieniami ultrafioletowymi UV-C jest znana od dawna i wykorzystywana głównie w medycynie. Jednak w ostatnich czasach coraz częściej lampy bakteriobójcze UV-C, które efektywnie usuwają wirusy, bakterie i grzyby, stosowane są w transporcie publicznym, szkołach, przedszkolach, zakładach usługowych, sklepach, hotelach czy gastronomii. Kompaktowe i przenośne lampy bakteriobójcze chętnie kupowane są także do dezynfekcji domów i mieszkań. Co warto wiedzieć o tych urządzeniach?
Czym jest promieniowanie UV-C?
Promienie UV-C to najsilniejsza frakcja promieniowania ultrafioletowego. Długość fali wynosi 100-280 nanometra. Promienie UV-C są wydzielane również przez Słońce, ale nie docierają one do Ziemi, ponieważ pochłaniania je atmosfera okołoziemska i warstwa ozonowa. Dlatego organizmy żywe nie są na nie odporne.
Jedyne źródła promieniowania UV-C są sztuczne, wytwarzane przez człowieka. Służą temu przed wszystkim różnego rodzaju promienniki elektryczne (świetlówki UV-C).
Jak działa lampa bakteriobójcza?
Istnieje wiele różnych metod dezynfekcji: termiczna, parą wodną; gorącym, suchym powietrzem czy środkami chemicznymi. Jednak najbardziej efektywną metodą sterylizacji pomieszczenia i powietrza jest promieniowanie ultrafioletowe. Taka metoda skutecznie walczy z rozprzestrzenianiem drobnoustrojów, wirusów, grzybów oraz bakterii, a także niszczy je.
Sterylizacja przy pomocy światła UV-C jest skuteczną metodą likwidacji wirusów, bakterii i grzybów. Podczas naświetlania promieniami UV-C o długości fali 250-265 nm (najbardziej efektywnej) kwasy nukleinowe i białka absorbują energię promieniowania. W jądrach komórek powstają reakcje chemiczne, a one z kolei prowadzą do zniszczenia DNA i RNA mikroorganizmów, uniemożliwiając im podział i rozmnażanie, a w efekcie powodują ich śmierć.
Za pomocą lamp bakteriobójczych w pomieszczeniach można dezynfekować powietrze oraz powierzchnie.
Lampa bakteriobójcza może służyć także do dezynfekcji wody. To o tyle korzystne rozwiązanie, że czyszczenie wody środkami chemicznymi prowadzi do zmiany jej zapachu i smaku.
Dzisiaj – w dobie zagrożenia wirusologicznego – z oferty lamp bakteriobójczych korzystają nie tylko szpitale, placówki oświatowe czy branża gastronomiczna, hotelowa i usługowa. Lampa bakteriobójcza do domu – to co raz częściej rozważana opcja przez klientów indywidualnych.
Rodzaje lamp UV-C
Lampy bezpośredniego działania (NBV). Wykorzystują promieniowanie UV-C o długości fali 235,7 nm. Są skuteczne jeśli chodzi o niszczenie wirusów oraz bakterii, ale są niebezpieczne dla zdrowia ludzi i zwierząt. Dlatego takie lampy mogą pracować jedynie w pustym pomieszczeniu. Zalecany czas pracy to co najmniej dwie godziny.
Promiennik lampy jest umieszczony na zewnątrz, dzięki czemu sterylizowane są powierzchnie i powietrze znajdujące się w zasięgu promieniowania. Aby uzyskać pożądany efekt, lampy NBV trzeba dobrać odpowiednią moc promienników do powierzchni pokoju: 15 W do do 8 m kw., 2 x 15 W do 12 m kw., 30 W do 15 m kw. oraz 2 x 30 W do 22 m kw.
Lampy przepływowe (NBVE). W modelach lamp przepływowych powietrze zassane jest z dezynfekowanego pomieszczenia i trafia do zamkniętej komory, w której naświetlane jest promieniami UV-C i oczyszczone. Specjalne filtry zatrzymują kurz. Powietrze wolne od drobnoustrojów jest wydmuchiwane z powrotem do pomieszczenia.
Co istotne, promienie UV-C nie wydostają się na zewnątrz, dzięki czemu lampa ta idealnie sprawdzi się wszędzie tam, gdzie przebywają ludzie i zwierzęta. Lampy NBVE nie zaszkodzą im.
Aby lampy przepływowe były skuteczne powinny posiadać promienniki 2 x 30 W przy powierzchni 25-50 m sześc. oraz 2 x 55 W przy powierzchni 45-90 m sześc.
Lampy dwufunkcyjne. Ten rodzaj lamp bakteriobójczych łączy funkcje dwóch poprzednich typów. Urządzenia te posiadają dodatkowy promiennik.
Ich pierwsza funkcja to dezynfekcja pomieszczenia za pomocą komory przepływowej. Druga funkcja daje możliwość bezpośredniej i intensywnej dezynfekcji pomieszczenia, ale – jak już wspomnieliśmy – bez obecności ludzi i zwierząt.
Zalety i wady
Naświetlanie światłem ultrafioletowym to skuteczny, wygodny, ekonomiczny i ekologiczny sposób na dezynfekcję. Nie wymaga nakładu pracy ludzkiej. Nie zużywa środków chemicznych, a więc jest przyjazny dla środowiska. Lampy pobierają również niewielką moc elektryczną. Te przenośne, dedykowane dla pomieszczeń mieszkalnych, nie zajmują wiele miejsca.
Do wad lamp bakteriobójczych trzeba zaliczyć szkodliwość promieniowania UV-C. Dlatego trzeba pamiętać o unikaniu bezpośredniego kontaktu z UV-C ludzi i zwierząt. Podczas pracy lamp może wytwarzać się w powietrzu szkodliwy dla zdrowia ozon. Dlatego po zabiegu dodatkowo powinno się wywietrzyć pomieszczenie. Wadą jest także fotodegradacja naświetlanych materiałów z tworzyw sztucznych, papieru czy tkanin.
