Dzisiaj 15 czerwca przypada Światowy Dzień Praw Osób Starszych. Z tej okazji Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów poinformował o zaproponowanych zmianach w prawie, które mają uchronić seniorów przed skutkami bezrefleksyjnego kupowania różnego rodzaju produktów (np. garnków) i zadłużaniem się na pokazach handlowych organizowanych m.in. w sanatoriach, hotelach, na wycieczkach.
UOKiK informuje, że co roku otrzymuje kilkaset skarg na nieuczciwe praktyki podczas pokazów handlowych organizowanych np. w hotelach, sanatoriach czy w czasie wycieczek. Takie sygnały dochodziły nawet, gdy tego typu imprezy były nielegalne w związku z obowiązującymi obostrzeniami epidemicznymi (w tym zakazem zgromadzeń powyżej 5 osób). Na pokazy zapraszani są przeważnie seniorzy, a więc szczególnie wrażliwa grupa konsumentów. Uczestnicy takich spotkań kuszeni są np. bezpłatnymi badaniami, prelekcją o zdrowym stylu życia, rabatami w hotelach, a ostatnio także darmowymi pulsoksymetrami. Telemarketerzy często nie uprzedzają, że spotkanie będzie miało charakter handlowy. Na pokazach sprzedawane są np. garnki, pościel, urządzenia do masażu, maty, odkurzacze, abonamenty medyczne – zwykle po cenach znacznie wyższych niż rynkowe. Nierzadko, jak słyszymy, naruszane są przy tym prawa konsumentów m.in. do pełnej i rzetelnej informacji, czy do odstąpienia od umowy.
– Od lat walczymy z przedsiębiorcami stosującymi nieuczciwe praktyki rynkowe na pokazach – mówi Tomasz Chróstny, prezes UOKiK. – Regularnie ostrzegamy również konsumentów przed pułapkami czyhającymi na pokazach i edukujemy ich na temat przysługujących im praw. Widzimy jednak, że potrzeba także zmian prawnych, które w systemowy sposób wyeliminują z rynku dużą część nieprawidłowości i ochronią konsumentów, szczególnie seniorów, przed nieuczciwymi praktykami.
Przygotowany przez UOKiK projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw został już wpisany do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów. Chodzi o wprowadzenie czterech ważnych zmian w prawie. Pierwsza z nich mówi o zakazie świadczenia usług finansowych podczas pokazów czy wycieczek. Obecnie, jak słyszymy, konsumenci są często namawiani, a nawet zmuszani podczas takich spotkań do zaciągnięcia pożyczek na zakup prezentowanych produktów, albo kupna ich na raty. Klienci często nawet nie są świadomi, że zawierają takie umowy, bo podpisują je wśród wielu innych dokumentów. Zgodnie z proponowanymi przepisami umowa o świadczenie usług finansowych zawarta podczas pokazu czy wycieczki byłaby nieważna z mocy prawa.
Druga zmiana polegać ma na zakazie przyjmowania płatności przed upływem terminu na odstąpienie od umowy zawartej poza lokalem. Pozwoli to skutecznie ograniczyć ryzyko strat finansowych po stronie konsumentów i umożliwi im podjęcie świadomej decyzji o zakupie. Często organizator pokazu nie informuje uczestników, że mogą odstąpić od umowy w ciągu 14 dni, a nawet jeśli to zrobią – to trudno im odzyskać pieniądze.
Po trzecie chodzi o prawo do odstąpienia od niektórych umów o świadczenie usług zdrowotnych zawieranych poza lokalem lub na odległość. Mowa przede wszystkim o umowach dotyczących tzw. abonamentów czy pakietów medycznych, które są często sprzedawane na pokazach. Wartość takich pakietów to czasem nawet kilkanaście tysięcy złotych, co jest znacznym wydatkiem, szczególnie dla osób starszych.
Czwarta propozycja, gdy zostanie uchwalona w znowelizowanej ustawie, wprowadza zakaz sprzedaży wyrobów medycznych poza lokalem firmy. Tego typu produkty np. maty rehabilitacyjne czy urządzenia do magnetoterapii, często wątpliwej jakości i po zawyżonych cenach, są regularnie oferowane podczas pokazów handlowych. Wprowadzenie zakazu ich sprzedaży pozwoli na skuteczną ochronę konsumentów, zwłaszcza seniorów, do których organizatorzy pokazów kieruję tę ofertę.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów poinformował, że w 2020 r. prezes UOKiK wydał około dziesięciu decyzji stwierdzających praktyki naruszające zbiorowe interesy konsumentów podczas pokazów. Najwyższe kary, jak czytamy, nałożono na spółki: Comfort Med+ z Wysogotowa (ponad 3,52 mln zł), Kiddy Island Polska z Poznania (ponad 1,66 mln zł) oraz Swiss-Med. ze Stęszewa (ponad 1,65 mln zł). W 2021 r. za wprowadzanie konsumentów w błąd podczas pokazów została ukarana, jak czytamy, spółka Koleta z Nowego Tomyśla (ponad 200 tys. zł).
– Informowała ona seniorów, że głównym celem spotkania będą badania układu krążenia, podczas gdy prawdziwym było zaprezentowanie stałej oferty firmy i sprzedaż jej produktów – głosi komunikat UOKiK. – Przekazywała też konsumentom nieprawdziwe informacje, które miały wzbudzić ich zaufanie, że prezentację i omówienie badań prowadzą „starsi diagności”, choć w rzeczywistości były to osoby bez takich kwalifikacji.
Prezes UOKiK prowadzi obecnie jeszcze kilkanaście postępowań związanych z pokazami handlowymi, z czego większość to postępowania wyjaśniające.
UOKiK przy każdej okazji przypomina konsumentom o ich prawach. Jednym z nich jest uprawnienie do odstąpienia w ciągu 14 dni od umowy zawartej poza lokalem firmy, a więc np. na pokazie. Wystarczy w tym czasie wysłać oświadczenie o odstąpieniu, a w ciągu kolejnych 14 dni odesłać produkty. Nie trzeba przy tym podawać powodów, a firma musi zwrócić pieniądze. Jak wynika z sondażu firmy PBS przeprowadzonego na zlecenie UOKiK, świadomych tego prawa jest tylko 54 proc. Polaków. Co ciekawe, wiedza o uprawnieniu do odstąpienia od umowy jest większa wśród najstarszych respondentów (60+) niż wśród najmłodszych (15-29 lat). Znajomość tego prawa w tych grupach wiekowych deklaruje odpowiednio 65 i 37 proc. badanych.
RADY DLA KONSUMENTÓW:
Uważaj na pułapki w zaproszeniach. Nie daj się zwieść, że chodzi tylko o bezpłatne badania czy wykład. Pamiętaj, że prezenty przeważnie nie są za darmo.
Nie podejmuj szybko i pochopnie decyzji. Masz prawo do rzetelnej informacji na temat oferowanych produktów. Dopytaj o ich właściwości, porównaj ceny. Nie daj sobie wmówić, że musisz kupić daną rzecz natychmiast, bo potem nie będziesz miał okazji.
Uważaj przy płatności na raty. Dokładnie przeczytaj umowę i załączniki do niej, włącznie z tym, co jest napisane „małym drukiem”. Sprawdź, czy nie ma ukrytych dodatkowych kosztów.
Domagaj się dokumentów. Sprzedawca musi ci dać 1 egzemplarz umowy, wszelkie załączniki do niej, regulaminy promocji.
Możesz odstąpić od umowy. Masz na to 14 dni od otrzymania towaru. Jeśli sprzedawca cię o tym nie poinformował, termin wydłuża się do 12 miesięcy. Po wysłaniu oświadczenia o odstąpieniu od umowy, musisz w ciągu 14 dni na własny koszt odesłać produkt.
Wadliwy produkt możesz reklamować. Możesz żądać od sprzedawcy naprawy lub wymiany towaru, obniżenia ceny, a gdy wada jest istotna – zwrotu pieniędzy. Sprzedawca odpowiada w ramach rękojmi za wady, które wystąpiły ciągu 2 lat od wydania towaru.
Pomoc dla konsumentów: tel. 801 440 220 lub 22 290 89 16 – infolinia konsumencka,
e-mail: porady@dlakonsumentow.pl
rzecznicy konsumentów – w mieście lub powiecie
(pp)
