„Pszczyna – zespół zamkowo-parkowy”, na podstawie Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 19 kwietnia 2021 r., został uznany za pomnik historii.
Pszczyński zespół zamkowo-parkowy został pomnikiem historii ze względu na wartości artystyczne, historyczne i naukowe oraz autentyczność i integralność jednej z najcenniejszych rezydencji arystokratycznych w Polsce, w której zachował się niemal kompletny wystrój i wyposażenie z przełomu XIX i XX wieku. Obiekt stanowi wspaniały przykład przemian w architekturze i otoczeniu środkowoeuropejskich siedzib magnackich.
Jak czytamy w rozporządzeniu, obszar pomnika historii „Pszczyna – zespół zamkowo-parkowy” obejmuje: zamek, oficynę, Bramę Wybrańców, Bramą Chińską, dawne zabudowania gospodarcze oraz park krajobrazowy wraz ze znajdującymi się na jego terenie przykładami architektury ogrodowej i obiektami sepulkralnymi, i jest ograniczony od strony wschodniej ulicą Katowicką, od strony południowej fragmentem rzeki Pszczynki, ulicą Basztową, ulicą Wojska Polskiego, od strony zachodniej ulicą Żorską, od strony północnej –fragmentem ulicy Francuskiej i posesją Miejskiego Zakładu Zieleni.
Pomnik historii to jedna z pięciu form ochrony zabytków wymienionych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 2003 r. Do dziś to najwyższe wyróżnienie nadano 113 zabytkom. Na liście znajdują się obiekty o szczególnych wartościach materialnych i niematerialnych oraz znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego naszego kraju. Do elitarnego grona pomników historii mogą dołączać obiekty architektoniczne, krajobrazy kulturowe, układy urbanistyczne lub ruralistyczne, zabytki techniki, obiekty budownictwa obronnego, parki i ogrody, cmentarze, miejsca pamięci najważniejszych wydarzeń lub postaci historycznych oraz stanowiska archeologiczne.
(r), źródło: Dziennik Ustaw z 26 kwietnia 2021 r. poz. 769, Narodowy Instytut Dziedzictwa
